بررسی وضعیت کشاورزی ارگانیک در ایران

بررسی وضعیت کشاورزی ارگانیک در ایران

تهیه و تدوین: سعید مقیسه

مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی

دفتر مطالعات زیربنایی

چکیده :

کشاورزی ارگانیک یک سامانه مدیریت تولیدی جامع‌نگر است که موجب بهبود سلامت کشت‌بوم از طریق حفظ و تقویت تنوع زیستی، چرخه‌های زیستی و فعالیت زیستی خاک می‌شود. در این سامانه استفاده از عملیات مدیریتی به جای نهاده‌های خارجی و در نظر گرفتن شرایط اقلیمی منطقه‌ای و کاربرد روش‌های سازگار با محیط تأکید می‌شود که در آن برای بروز کارکردهای سامانه از روش‌های مکانیکی، زیستی و زراعی استفاده می‌شود و کاربرد مواد شیمایی در آن جایی ندارد. بنابراین با توجه به ظرفیت‌ها (اقلیم‌های مختلف آب و هوایی و تنوع بالای محصولات زراعی و دامی) و توانمندی‌های فراوانی که در کشور ما وجود دارد امکان کشت محصولات ارگانیک به‌صورت گسترده در کشور وجود دارد.
براساس اعلام رسمی مؤسسه تحقیقات کشاورزی ارگانیک  در سال 2007 حدود 15 هزار هکتار اراضی تحت پوشش کشاورزی ارگانیک در ایران ثبت شده است. از تعداد 66 محصول کشاورزی کشور تعدادی از این محصولات به‌صورت ارگانیک تولید می‌شوند که از مهمترین آنها می‌توان به انجیر، خرما، پسته، بادام، گیاهان دارویی، انار و فرآورده‌های حاصله ازجمله (روغن دانه انار، کنسانتره انار)، گلاب، روغن گل، گل خشک، شیرین‌بیان، زعفران اشاره کرد. همچنین برخی از تولیدات عشایری و تعدادی از گیاهان دارویی و گیاهان غیرزراعی در عرصه‌های طبیعی با مصرف خوراکی مانند زرشک، زغال‌اخته و پسته وحشی را نیز باید جزء این گروه محصولات به حساب آورد. هرچند در سال‌های اخیر اقداماتی در جهت حمایت و تولید محصولات ارگانیک صورت گرفته ولی سرعت پیشرفت آن چشمگیر نبوده و علیرغم پتانسیل‌های بالقوه موجود در کشور رشد چندانی در سطح زیرکشت، عملکرد، تولید و حتی مصرف این محصولات به‌وجود نیامده است.
از دلایل مهم بی‌توجهی به کشاورزی ارگانیک در ایران، افزایش جمعیت و تصمیم سیاستگذاران بر تولید هرچه بیشتر برای دستیابی به امنیت غذایی و فدا کردن کیفیت برای رسیدن به کمیت است. ازسوی دیگر عدم استقبال کشاورزان از تولید محصولات ارگانیک به‌دلیل کاهش احتمالی عملکرد محصول در واحد سطح و در نتیجه کاهش درآمد بوده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد برای رسیدن به وضعیت مطلوب در زمینه تأمین مواد غذایی لازم کشور باید 300 تا 400 هزار هکتار زمین کشاورزی را زیر کشت محصولات ارگانیک برد. هرچند در برنامه پنجم توسعه پیش‏بینی شده 25 درصد معادل چهار میلیون هکتار از اراضی زراعی و باغی تحت پوشش تولید محصولات ارگانیک قرار‏ گیرند. در هر صورت باید امیدوار بود که با برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح توسعه کشت ارگانیک، سهم قابل توجهی از محصولات کشاورزی کشور به‌صورت ارگانیک تولید و به جهان عرضه شود. لینک مطلب