بیگاری علمی

در دوره تحصیلات تکمیلی روابط بین استاد و دانشجو به تبع شرایط ، بیشتر جنبه پژوهشی به خود گرفته و استاد و دانشجو در واقع بعنوان پژوهشگر و همکار پژوهشی شناخته می شوند. برنامه و تکلیف اصلی این دوره انجام یک طرح پژوهشی و تحقیقاتی با هدف اختراع ، اکتشاف و یا ارائه طریقی جهت رفع معزلی خاص، توسط دانشجو و با همکاری اساتید بعنوان استاد راهنما و استاد مشاور می باشد. هرچند وظیفه اصلی در انجام پایان نامه بر دوش دانشجوست و فقط باید از راهنمایی و مشورت اساتید استفاده نماید، ولی به جرات می توان گفت که اگر کمک و راهنمایی دانشجویان مقاطع بالاتر نباشد بیش از نیمی از پایان نامه ها بر زمین خواهد ماند. از این مطلب که بگذریم ، در برخی از دانشگاه های مطرح کشور به لحاظ سطح علمی بالا، دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی را مجبور به ارائه حداقل 2 مقاله از پایان نامه می کنند. بی شک این کار به نفع دانشجو، استاد و دانشگاه است، اما نکته مهم اجباری کردن ذکر نام اساتید در اول مقاله هاست. براساس ضوابط موجود در مجامع علمی نام هر فردی اول آورده شود امتیاز بیشتری خواهد داشت و بعنوان پژوهشگر اصلی آن تحقیق شناخته می شود. متاسفانه همت و زحمت اصلی با دانشجوست ولی امتیاز آن به نفع استاد. این یک نوع بیگاری علمی است که باید تجدید نظری در آن صورت گیرد. جالب اینجاست که وقتی این مقالات به نشریات علمی - پژوهشی فرستاده و سپس بعد از چند سال (که خود قصه طویلی دارد) توسط دفتر نشریه برای اصلاح عودت داده می شود باز این دانشجوست که باید آن را اصلاح کند نه فرد اول مقاله.