فعالیت علمی - پزوهشی ۳

بسمه تعالی

تحلیل بهره وری و تخصیص بهینه عوامل تولید سویا

 شواهدی از داده های تلفیقی[1] در چهار چوب توابع تولید بیولوژیکی

سعید مقیسه[2] ، محمدرضا نظری[3]

چکیده

افزایش تقاضای دانه های روغنی و تلاش برای دستیابی به خودکفایی در تولید این محصول در کشور از یک سو، و محدودیت تولید در اثر محدودیتهای منابع آبی، زمین، هزینه های رو به رشد انرژی و حاصلخیزکننده ها و بروز خشکسالی از سوی دیگر، توجه به تولید بهینه دانه های روغنی را، بطوریکه بتواند از نهاده های تولید به نحو کارایی، استفاده نماید از اهمیت بالایی بر خوردار کرده است. از اینرو تحلیل و بررسی چگـونگـی بکارگـیری نهـاده های تولید توسط کشاورزان و کارایی نهاده های مصرفی در فرآیند تولید از اهمیت بالایی برخوردار است. دخالت دولت در فرآیند تولید و بازار این محصولات که از طریق سیاستهای حمایتی، تعیین قیمت های تضمینی و میزان واردات صورت می گیرد، ضرورت تحلیل و بررسی تولید و عرضه محصول، عوامل اثر گذار بر آن و نیز نحوه تقابل دو طرف عرضه و تقاضا را دو جندان می کند. در این راستا توابع تولید می توانند به عنوان ابزارهای اقتصادی قدرتمند به برنامه ریزان و تحلیل گران کمک نماید. تابع تولید در کشاورزی یک مفهوم بیوفیزیکی است که رابطه بین مقدارهای فیزیکی تولید و مجموعه ای از نهاده ها را در شرایطی که اثرات متقابل بین نهاده ها و فاکتورهای غیر قابل کنترل محیطی  وجود دارد، بررسی می کند. برآورد این توابع و تحلیل اقتصادی فرآیند تولیدات کشاورزی، بخصوص برای کشورهای در حال توسعه که کمبود تکنیک های جدید آبیاری، استفاده از حاصلخیزکننده ها، سموم و... کشاورزی آنها را به فاکتورهای طبیعی حساستر می کند از اهمیت بالایی بر خوردار است. بدون شک هر چه اطلاعات پیرامون تابع تولید بیولوژیکی محصولات فراهم شـود به هـمـان نسـبت بهـتر می توان تصمیمات اقتصادی را در مورد بهره برداری مطلوب از منابع و عوامل تولید در اجرای مدیریتهای کشاورزی اتخاذ نمود. بعبارت دیگر این توابع ابزاری در جهت اجرای سیاستهای کشاورزی ( حـذف یارنه ها، قیمت های تضمینی، افزایش یا کاهش قیمت نهاده ها، تغییرات سطح زیر کشت و...) می باشد. با توجه به این ضرورت، در این مطالعه توابع تولید بیولوژیکی سویا، بصورت توابع خطی، کاب داگلاس، ترانسلوگ و تابع تولید درجه دوم با استفاده از داده های تلفیقی مربوط به استان گلستان تحت سیستم های معادلات غیر خطی برآورد گردیده اند. نتایج تخمینی نشان می دهد، تمامی الگوها در سسطح 95/0 معنی دار می باشند، براساس نتایج این تحقیق، کشاورزان در استفاده از نهاده کود شیمیایی اقتصادی عمل نکرده و بیشتر از میزان بهینه اقتصادی آن مصرف می کنند. بارندگی به عنوان یک عامل تعیین کننده در فرآیند تولید سویا  می باشد. کشش پذیری محصول نسبت به نهاده های باکتری و بذر مصرفی و همچنین بارندگی  کمتر از یک بوده و ضریب تابع کشش پذیر می باشد بنابراین استفاده بیشتر از این نهاده ها در راستای افزایش تولید توصیه می گردد. مثبت بودن اثر بارندگی نشان می دهد سرمایه گذاری در سیستم هایی آبیاری بارانی تولید را افزایش خواهد داد.

کلمات کلیدی: تابع تولید بیولوژیکی، بهره وری عوامل تولید، داده های تلفیقی، سویا

---

[1] Pooling data

[2]کارشناس ارشد اقتصاد کشاورزی

[3]کارشناس ارشد مدیریت کشاورزی

این مقاله نیز در اولین سمینار علمی کاربردی صنعت روغن نباتی ایران در تیر ماه ۱۳۸۴ پذیرش و چاپ گردید(کتابچه سمینار صفحه ۴۴۲-۴۳۱). اگر خواستید می تونم مقاله کامل رو به صورت pdf در اختیارتون بگذارم.